Bình yên và hạnh phúc ở rất xa
Cũng vì tình yêu lan tỏa khắp nhà
(Gia đình – Nguyễn Xuân Viên)

Thật vậy, có lẽ từ lâu hai chữ “gia đình” đã đi sâu vào tiềm thức của mỗi con người. Nơi tràn ngập tình yêu thương ngọt ngào của mẹ, lời nói ấm áp của cha. Đó là đích đến bình yên nhất mà ta luôn muốn chạy đến. Là nơi khiến trái tim người ta phải rung động một thoáng khi chạm đến… Không chỉ thể hiện trong cuộc sống đời thường mà hình ảnh gia đình, tình yêu thương của cha mẹ cũng được xếp vào hàng văn học Việt Nam. Trong số đó, không thể không kể đến gia vị ngọt ngào của gia đình, của tình yêu thương vô bờ bến của người cha trong bài thơ “Nói với con” – Y Phương, là lời nhắn nhủ, dặn dò của người cha của đồng bào các dân tộc thiểu số trong vùng. ngọn núi giao phó cho con cháu, đồng thời nhắc nhở chúng ta về tình yêu quê hương, đất nước, ý chí vươn lên của dân tộc.

Bài học đầu tiên mà người cha Y Phương muốn gửi gắm đến những đứa con của mình không phải là vật chất hay những gì xa xôi, mà là nơi gần chúng ta nhất, nơi tràn ngập tiếng cười:

“Chân phải bước về phía cha
Chân trái bước về phía mẹ
Một bước chạm đến giọng nói
Hai bước để cười.”

Mở ra khung cảnh 4 câu thơ đầu với những hình ảnh cụ thể, cùng với nghệ thuật cấu tứ và tăng tiến, ta ngỡ như đang nhìn vào một gia đình hạnh phúc, đầm ấm, có cả những tiếng bập bẹ. của một em bé đang tập nói, những bước đi đầu đời mà bé cố gắng đạt được. Có lẽ hạnh phúc hơn tôi không ai khác chính là những người đã sinh thành ra tôi, cha mẹ tôi, những người nâng niu và nâng đỡ tôi từng ngày. Qua đó, người cha muốn nhắn nhủ với người con rằng dù đi đâu, làm gì thì hãy luôn nhớ về cội nguồn sinh thành dưỡng dục của mình, nơi mình đã sinh thành. Vì đây là bến đỗ luôn mở rộng vòng tay chào đón bạn khi thành công hay thất bại, khi bạn cần một chỗ dựa bình yên nhất, nơi đó – gia đình, sẽ là bờ vai cho bạn.

Bên cạnh tình yêu thương của gia đình, tôi còn lớn lên trong tình yêu làng xóm, quê hương, lớn lên trong nhịp sống lao động rộn ràng của đồng đội, của bản sắc thiên nhiên vô cùng tươi đẹp:

“Các đồng chí yêu lắm
Đan bằng nan hoa
Những bức tường của ngôi nhà ken với những bài hát
Rừng hoa
Con đường cho trái tim
Cha mẹ luôn nhớ ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời.”

Nếu như 4 câu thơ đầu là những khoảnh khắc ngọt ngào, đầm ấm của gia đình thì ở đây, Y Phương đã miêu tả cuộc sống lao động nghệ thuật cần cù của quê hương và của đồng đội bằng những hình ảnh: Đàn Lờ căm; Những bức tường của ngôi nhà ken với những bài hát. Từ “cho” cùng với hình ảnh nhân hóa mà tác giả sử dụng ở trên cho ta thấy các em không chỉ lớn lên trong cuộc sống lao động mà các em còn lớn lên trong bản sắc thiên nhiên của quê hương. lớn lên trong tình thương bao la của đồng loại, của cuộc sống tươi vui muôn màu muôn vẻ. Nghĩ đến cảnh con gái mình trong một tương lai không xa ấy, Y Phương lại một lần nữa trở về với ký ức gia đình và xa hơn nữa là “ngày tân hôn” – ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời. Đó là khởi đầu cho một mái ấm hạnh phúc, cũng là nơi bắt nguồn những cảm xúc thiêng liêng nhất của đời người.

Trong dư vị của cuộc đời lao động, kỷ niệm của quê hương, người cha tha thiết nói với con về những phẩm chất cao quý của đồng đội là sức mạnh trường tồn của quê hương và mong con nối tiếp truyền thống. Hệ thống đẹp đó:

“Các đồng chí yêu lắm
Mức độ cao của nỗi buồn
Còn lâu mới nuôi chí lớn”

Ở đây ta lại bắt gặp hình ảnh “đồng minh” nhưng là “thương” chứ không phải là “thương” như ở khổ thơ 1. Ở khổ đầu của bài thơ, tác giả đã dùng từ “thương”, thương ở đây là thương. yêu cuộc sống lao động nhộn nhịp của quê hương, yêu làng quê thơ mộng, yêu những tấm lòng chân chất, nhân hậu, chữ “thương” ở khổ thơ thứ hai là ngậm ngùi cho cuộc đời nhọc nhằn của đồng bào. Qua đó thể hiện tình yêu quê hương sâu sắc của tác giả.

Ở những câu thơ tiếp theo, tác giả đã sử dụng phép so sánh lấy cái trừu tượng để miêu tả cái cụ thể. Tính từ “cao” thường dùng để chỉ tầm vóc, từ “xa” để chỉ quãng đường một người đi được. Nhưng điều quan trọng nhất ở một con người không phải là hình thức bên ngoài mà là đời sống nội tâm. Còn đời sống tinh thần của đồng đội là sự giàu ý chí, nghị lực, không ngừng vươn lên trong cuộc sống. . Tác giả đã tô đậm đức tính cao quý đó của quê hương, đó cũng là niềm tự hào và là bài học mà ông muốn gửi đến những người con của mình.

Bên cạnh ý chí vươn lên, mà “đồng minh” còn có những phẩm chất cao quý khác, đó là lòng trung thành, gắn bó với quê hương dù khó khăn, nghèo đói, chỉ cần sớm tối bên nhau, truyền cho nhau chút lửa, không sao cả. nghịch cảnh nào có thể vượt qua:

“Dù thế nào đi chăng nữa, tôi vẫn muốn
Sống trên đá không ghét đá gập ghềnh
Sống trong thung lũng không ghét thung lũng nghèo
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Đừng lo lắng”

Bằng những hình ảnh ẩn dụ, liệt kê như “đá gập ghềnh”, “thung lũng nghèo khó” đã khắc họa những nỗi vất vả của người dân nơi đây. Từ “sống”, “không chê” và thành ngữ “lên thác xuống ghềnh” mà tác giả sử dụng trong khổ thơ nhằm nhấn mạnh và khẳng định rằng: tuy có vất vả, có gian khổ nhưng ngược lại. Lòng người trên quê hương này không bao giờ mệt mỏi, mà luôn bền bỉ, phá bỏ những rào cản của cuộc đời, sống một cuộc sống tự do, phóng khoáng, rộng lớn như “sông như suối”, mạnh mẽ sải cánh, tự tin tung bay khắp bốn phương.. .

Bên cạnh những phẩm chất cao quý về ý chí, nghị lực, trung thành với quê hương, “những người nghĩa quân” ​​còn có những đức tính cao quý hơn nữa, đó là tình yêu làng xóm, tôn vinh nét đẹp truyền thống hào hùng. của quê hương, của đồng đội:

‘Đồng chí là thô và thịt,
Không có ai là nhỏ, con.
Đồng bào anh đục đá dựng xây quê hương.
Còn quê hương thì tùy tục”.

Có lẽ hình ảnh “thô da” không còn quá xa lạ với chúng ta, nó gợi cho chúng ta sự mộc mạc, giản dị trong dáng vẻ của những người con quê gốc nơi đây, của những người dân tộc miền núi. Tuy nhiên, đồng loại không “nhỏ bé” chút nào, bề ngoài tuy “thô lỗ” nhưng giàu đời sống tinh thần. Là những con người luôn “xẻ đá xây dựng quê hương”, xây dựng làng, bản, phát triển quê hương, biến nó thành nơi rộn rã tiếng cười của những gia đình hạnh phúc, tiếng trò chuyện của những “đồng bào”. Là những con người có nghị lực vươn lên trong cuộc sống và đầy lòng trung thành với quê hương tổ tiên – nơi sinh thành, để rồi những đức tính cao đẹp đó trở thành “phong tục” của quê hương, dân tộc. Hỡi đồng bào Đại Việt này, hãy để những phẩm chất cao đẹp ấy trở thành truyền thống ngàn đời của dân tộc ta.

Với những bài học tha thiết về cội nguồn sinh thành dưỡng dục, về tình đồng đội đong đầy, giờ đây những câu thơ khép lại là những lời tâm huyết, lời dặn dò, nhắn nhủ của người cha, người cha chuẩn bị cho người con. hành trang trước sóng gió, gian truân của cuộc đời:

“Con trai ta, mặc dù thô thiển,
Đi nào
không bao giờ được nhỏ
Lắng nghe tôi.”

Ở đây, hình ảnh “thô da” một lần nữa được nhắc đến, khẳng định sự kiên cường, bản lĩnh tuyệt vời của người đồng đội, cũng như lòng dũng cảm, tự tin của tôi vì tôi cũng là một thành viên trong nhóm. Gia đình người dân tộc Tày này: “thô sơ” nhưng không “nhỏ bé”, giản dị nhưng bền bỉ, mạnh mẽ trên con đường đời phía trước, không bao giờ bỏ cuộc. Hai từ “nghe em” ở cuối bài, như vang vọng mãi trong lòng đứa trẻ và lòng người đọc sao mà dịu dàng, tha thiết và sâu lắng biết bao. Hai từ ấy như một lời kết trọn vẹn cho bài học đường đời – bài học về nguồn cội, quê hương, về những phẩm chất đáng quý mà người cha đã dạy dỗ con cái. Nhắn bạn và mong bạn, mong cả lớp trẻ trong xã hội lúc bấy giờ – những người quên quê hương, Tổ quốc vì nhìn thấy cảnh nghèo của đất nước mà tìm cách vượt biên, mong các bạn hãy tỉnh ngộ và khắc cốt ghi tâm. Bài học mà Y Phương thầm gửi đến họ.

Với thể thơ tự do, câu dài, câu ngắn rất phù hợp với cuộc sống gập ghềnh của người dân miền núi. Hình ảnh thơ đậm chất núi rừng, sông suối. Kết hợp với mạch cảm xúc tự nhiên, nhẹ nhàng. Y Phương đã thành công khắc sâu vào lòng người đọc những bài học quý giá mà ông đã dạy dỗ con cháu, đồng thời gửi gắm đến người đọc về tình yêu quê hương, Tổ quốc và những phẩm chất quý báu của dân tộc. .

Khép lại trang sách, những vần thơ nhẹ nhàng của Y Phương vẫn còn vang vọng trong lòng người đọc, những âm vang ấy chính là lời tâm tình của cha núi, là lời tâm sự của nhà thơ với con. Bạn đọc, nhất là lớp thanh niên Việt Nam trong thời kỳ xây dựng đất nước lúc bấy giờ, là niềm động viên, là lời nhắc nhở về nơi “chôn nhau cắt rốn” của mỗi người và chứa đựng tâm hồn Việt. Chất lượng Việt Nam và con người Việt Nam. Và bản thân chúng ta – những người tiếp bước cha anh, việc của chúng ta trước hết phải học tập thật tốt để mai sau vận dụng những kiến ​​thức đó vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. chủ nhà.

Bài viết của Đồng Thanh Thảo, đăng trên Viết văn học thuật.

Ảnh: Nhật Linh.

Xem thêm:

Tham khảo các bài văn mẫu cơ bản tại chuyên mục:  https://thichvanhoc.com.vn/van-mau/co-ban/

Xem các bài viết mới nhất trên FB fanpage: Thích Vạn Học